AKREDİTİF

Akreditif kapsamında Amir Banka’nın ve var ise Teyit Bankası’nın ödeme yükümlülüğünün ancak ve ancak uygun belge ibrazı karşılığında doğacağının ihracatçılar tarafından hiçbir zaman unutulmaması gerekir.

Akreditifli ödeme şeklinin en güvenli ödeme şekli olduğunu varsayarak; akreditif şartları birebir yerine getirilmeden ve/veya eksik belge ibrazında bulunularak dahi ödemenin garanti altında olduğunu düşünmek ihracatçıların düştüğü en büyük hatalardandır. Akreditifli ödeme şekline göre anlaşıp akreditif şartlarını yerine getirmeden belge ibrazında bulunmak bir nevi Vesaik Mukabili Ödeme Şekli’ni de kabul etmek olacaktır ihracatçılar için ve bu aynı zamanda boş yere zaman ve para kaybı demektir.

Bu nedenle akreditifli işlemlerde ihracatçı için en önemli aşamalardan birisi yüklemenin gerçekleştirilmesiyle birlikte, akreditifte istenen tüm belgelerin eksiksiz ve akreditif şartlarına uygun olarak hazırlanma aşamasıdır.

Çok önemsiz sayılabilecek bir hata veya eksiklik dahi rezerv konusu olabilir ve ödemenin gecikmesi ya da tamamen yapılmamasıyla sonuçlanabilir.

Akreditifli işlemlerde Amir Banka ve/veya Teyit Bankası ibrazın uygun olup olmadığına karar verirlerken aşağıdaki hususları göz önünde bulundururlar:

• Akreditif şartları yerine getirildi mi?
• Belgeler kendi arasında uyumlu mu?
• Belgeler UCP 600 ve ICBP 745 kuralları çerçevesinde mi düzenlendi?

Belgelerin yukarıdaki nedenlerden dolayı rezervli bulunması durumunda ihracatçının karşılaşacağı problemleri kısaca aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:

• Ödemenin gecikmesi
• İthalatçının rezervleri kabul etmek için karşılığında iskonto talep etmesi
• Rezerv komisyonları
• Teslim şekline bağlı olarak malların gümrükte beklemesinden dolayı doğabilecek ek masraflar
• Ödemenin yapılmaması ve dolayısıyla malların reddedilmesi

İhracatçı firmaların göz önünde bulundurması gereken en önemli hususlardan birisi yukarıda da belirtildiği şekilde; Uygun İbraz’ın gerçekleştirilebilmesi için sadece akreditif şartlarının yerine getirilmesinin yeterli olmayacağıdır.

Belgeler aynı zamanda UCP 600 ve ISBP 745 kuralları çerçevesinde ve uluslararası genel bankacılık prensiplerine uygun olarak hazırlanmalıdır. Bu nedenle de UCP 600 ve ISBP 745 kurallarına hakim olmak gerekir.

Örneğin hemen hemen hiçbir akreditif şartında sigorta poliçesinin ne şekilde imzalanacağı veya konşimentonun kim tarafından ne şekilde imzalanması gerektiği yazmaz ancak UCP 600 ve ISBP 745’de bu konuyla ilgili maddelerce açıklama vardır ve bankalar belge incelemesini UCP 600 ve ISBP 745 çerçevesinde gerçekleştirirler. Akreditif şartlarında yer almasa bile bu maddelere uygun imzalanmamış bir konşimento rezerv konusu olur.

ICC’nin yayınladığı bu kitapçıklar http://icc.tobb.org.tr/index.php sitesinden sipariş edilebilir. Bu kısımda genel hatlarıyla belge hazırlarken nelere dikkat edilmesiyle ilgili; ihracatçı firmalarımıza yararlı olduğunu düşündüğümüz bilgilere yer verilmiştir. Daha detaylı bilgi için uzman dış ticaret ekibimiz sorularınıza memnuniyetle cevap verecektir.

Ticari Fatura (Commercial Invoice) 
(UCP 600 - Madde 18)

• Lehtar tarafından mı düzenlendi?
  (Devredilebilir (Transferable) Akreditiflerde İkinci Lehtar (2^nd Beneficiary) tarafından da düzenlenebilir. Akreditif açılışından sonra lehtarın unvanı değişmiş ise; ‘’formerly known as…’’ vb bir ifade ile eski unvan belirtilmek kaydıyla yeni lehtar unvanı ile düzenlenebilir. )
• Amir adına mı düzenlendi?
  (Devredilebilir (Transferable) Akreditiflerde ilk lehtarın (1^st beneficiary) ismi akreditif amirinin ismiyle değiştirilebilir.)
• Amirin unvanı ve adresi akreditif şartlarında yazılı olan unvan ve adres ile aynı mı?
  (adresin akreditifte yazılı olan adres ile bire bir aynı olma zorunluluğu yoktur ancak akreditifte yazılı olan ülkede olmalıdır)
• Faturada yer alan adres ve unvanınız akreditifte yer alan unvan ve adres ile aynı mı?
  (adresin bire bir aynı olma zorunluluğu yoktur ancak adres akreditifte yazılı olan adres bilgilerindeki ülkede olmalıdır)
• Fatura akreditifte istenen sayıda orijinal ve istenen sayıda kopya olarak düzenlendi mi?
• Fatura akreditif döviz cinsi ile aynı düzenlendi mi?
• Mal veya hizmetin toplam değerini gösteriyor mu?
• Akreditif şartlarında birim fiyat yer alıyorsa; fatura üzerinde de gösterilmiş mi?
• Miktar, birim fiyat ve toplam tutar akreditifte istenen ile uyumlu mu ve toleranslar akreditifin izin verdiği şekilde mi?
• Teslim şekli akreditifte istenen ile aynı mı?
  (Akreditif şartlarında Teslim Şekli Incoterms yayın tarihi ile yer almış ise fatura üzerinde de Incoterms yılı ile gösterilmelidir. Örneğin akreditif şartlarında Teslim Şekli FOB Bangladesh (Incoterms 2010) yazılı ise fatura üzerinde FOB Bangladesh veya FOB Bangladesh (Incoterms) veya FOB Bangladesh (Incoterms 1990) yazılı olması rezerv konusudur.
  Akreditif şartlarında Teslim Şekli FOB China veya FOB China Incoterms yazılmış ise; fatura üzerinde Teslim Şekli FOB China, FOB China Incoterms veya FOB China (Incoterms 2010) veya FOB China (Incoterms 1990) vb. şekilde Incoterms’in daha eski bir versiyonu gösterilebilir.)
• Brüt ağırlık, net ağırlık, paket sayısı vb. bilgiler diğer belgeler üzerinde yazılı olan bilgiler ile uyumlu mu?
• Akreditifte fatura üzerinde yazılı olması istenen özel bir beyan var ise fatura üzerinde belirtilmiş mi?
• Akreditif şartlarında isteniyor ise; faturaya gerekli konsolosluk veya ticaret odası onayları alındı mı?
• Fatura imzalı mı?
  (Akreditif şartlarında istenmiyorsa veya ayrıca herhangi bir beyanda bulunulmamış ise gerekli değildir)
• Fatura üzerinde herhangi bir düzeltme var ise ve fatura ticaret odası ve/veya konsolosluk onaylı ise düzeltmeler de imzalanmış mı?
• Fatura gerçekten yüklenen veya teslim edilen işi gösteriyor mu?
  (Fatura gerçekten yüklenen veya teslim edilen işi göstermelidir. Örneğin kısmi yüklemeye izin veren bir akreditifte; mal tanımı ‘’50 Television and 25 Refrigerators’’ olsun ve ilk yüklemede sadece ‘’25 Television’’ yüklenmiş olsun. Fatura üzerinde gerçekten yüklenen mal olarak ‘’25 Television’’ gösterilmelidir. Akreditifte yer alan ‘’50 Television and 25 Refrigerators‘’ mal tanımı da ayrıca fatura üzerinde gösterilebilir ancak gerçekten yüklenen kısım mutlaka belirtilmelidir.)
• Mal tanımı akreditif ile uyumlu mu?
• Navlun ve sigorta ayrı ayrı gösterilmiş ise diğer evraklar ile uyumlu mu?
• Fatura üzerinde matematiksel hesaplamalar doğru mu? (birim fiyat x miktar, kalem fiyatların toplamı vs…)

Deniz Konşimentosu (Bill of Lading)
(UCP 600 - Madde 20)

• Konşimento; taşımacı ismini açıkça gösteriyor mu?
• Konşimento, taşımacı, kaptan veya onlar adına hareket eden bir acente tarafından imzalanmış mı?
• Konşimento, malların akreditif şartlarında istenen yükleme limanında ismi açıkça belirtilen bir gemiye yüklendiğini gösteriyor mu? 
  (Mallar gemiye yüklendikten sonra düzenlenen Yükleme Konşimentolarında (Shipped Bill of Lading); yükleme kaydı matbu bir şekilde zaten belirtilmiş olur. Malların taşımacı tarafından gemiye yüklenmek üzere teslim alındığını gösteren Tesellüm Konşimentolarında (Received Bill of Lading) malların gemiye yüklendiği tarihi de belirten bir yükleme kaydı (on board notation) ayrıca yer almalıdır.)
• ‘’Consignee’’ ve ‘’Consignor’’ isimleri akreditif şartları ile uyumlu mu?
• Notify Party adresi akreditif şartlarında yazılı olan adres ile aynı mı?
• Konşimentonun cirolanması gerekiyorsa doğru kişi tarafından cirolandı mı?
  (‘’Consignee’’ alanında ‘’To Order of Shipper’’ veya sadece ‘’To Order’’ yazması durumunda; ‘’Shipper’’ alanında yer alan kişi tarafından cirolanmalıdır.)
• Kaç adet orijinal düzenlendiği konşimento üzerinde yer alıyor mu?
• Tüm orijinal nüshalar (Aksi akreditifte belirtilmedikçe, örneğin orijinal doğrudan amire gönderilmesi vb…) ibraz edildi mi?
• Navlun ödemesi ile ilgili bilgi akreditif şartlarında yer alan teslim şekli ile uyumlu mu?
• Yükleme ve boşaltma limanları akreditif şartlarında yer alan limanlar ile aynı mı?
• Akreditifte izin verilmediği halde aktarma gösteriyor mu?
• Konşimento akreditif şartlarında istenen taraf emrine mi düzenlendi?
• Konşimento üzerinde yer alan bilgiler diğer belgeler üzerinde yer alan bilgiler ile uyumlu mu?
• Akreditif şartlarında izin vermediği halde Charter Party olduğuna dair herhangi bir kayıt/ibare içeriyor mu?
• Konşimentoyu imzalayan tarafın sıfatı açıkça belirtilmiş mi?
• Taşıma şartlarını içeriyor mu veya taşıma şartlarını içeren başka bir kaynağa ilgi kuruyor mu?

Hava Konşimentosu (Air Waybill)
(UCP 600 - Madde 23)

• Taşımacı ismini açıkça gösteriyor mu?
• Taşımacı veya onlar adına hareket eden bir acente tarafından imzalanmış mı?
• Malların taşıma için kabul edildiğini gösteriyor mu?
• Akreditif şartlarında istenen kalkış ve varış  havalimanlarını gösteriyor mu?
• Taşıma şartlarını içeriyor mu veya taşıma şartlarını içeren başka bir kaynağa ilgi kuruyor mu?
• Akreditif şartlarında izin vermediği halde aktarma gösteriyor mu?
• Düzenlenme tarihi var mı?
  (Taşıma belgesi üzerinde fiili yükleme tarihine ilişkin özel bir kayıt yoksa düzenlenme tarihi yükleme tarihi olarak kabul edilir; fiili yükleme ile ilgili ayrıca bir kayıt varsa bu kayıtta belirtilen tarih yükleme tarihi olarak kabul edilir.)
• Taşıma belgesi üzerinde yer alan bilgiler diğer belgeler üzerinde yer alan bilgiler ile uyumlu mu?
• Navlun ödemesi ile ilgili bilgi akreditif şartlarında yer alan teslim şekli ile uyumlu mu?
• ‘’Consignee’’ ve ‘’Consignor’’ isimleri akreditif şartları ile uyumlu mu?
• Notify Party adresi akreditif şartlarında yazılı olan adres ile aynı mı?
• Akreditif tam takım orijinallerin ibrazını şart koşsa bile gönderene ait orijinal nüsha (original for consignor/shipper) ibraz edildi mi?

Sigorta Poliçesi (Insurance Policy)
(UCP 600 - Madde 28)

• Sigorta şirketi, sigorta yüklenicisi (underwriter) veya bunların acenteleri veya vekilleri (proxy) tarafından mı düzenlendi ve imzalandı?
• Sigorta belgesinde birden fazla orijinal düzenlendiğinin belirtilmesi halinde bütün orijinaller ibraz edildi mi?
  (Akreditif şartlarında 1 adet orijinal istese dahi eğer sigorta belgesi üzerinde birden fazla orijinal düzenlendiği açıkça yazılı ise tüm orijinal nüshalar ibraz edilmelidir.)
• Sigorta belgesi sigorta tutarını gösteriyor mu?
• Sigorta belgesinin para cinsi akreditif para cinsi ile aynı mı?
• Sigorta edilen kıymet tutarı doğru mu?
  (Sigorta tutarının en az; mal veya fatura değerinin akreditif şartlarında istenen yüzdesi kadar olması gerekir. Akreditifte istenilen sigorta tutarına ilişkin bir kayıt bulunmadığı taktirde sigorta tutarı malların CIF veya CIP değerinin en az % 110 u kadar olmalıdır.)
• Sigorta belgesinin düzenlenme tarihi yükleme tarihinden sonraki bir tarih ise; sigortanın yükleme tarihinden itibaren geçerli olduğuna ilişkin bir ibare var mı?
• Sigortalı taraf akreditif şartlarında istenen taraf ile aynı mı?
• Sigorta Poliçesi akreditif şartlarında istenen tüm riskleri kapsıyor mu?
• Sigorta belgesi üzerinde tazmin talebi için herhangi bir vade yer alıyor mu?
  (Tazmin talebi için herhangi bir vade tarihi olmamalıdır.)
• Sigortanın yükleme tarihinden sonra geçerli olduğuna ilişkin bir ibare var mı?
  (Sigorta belgesi üzerinde sigortanın yüklemeden sonra geçerli olduğuna dair bir ibare yer almamalıdır.)
• Sigorta belgesi akreditifte belirtilen teslim alma veya yükleme yeri ile akreditifte belirtilen boşaltma veya nihai varış yeri arasındaki risklerin sigorta kapsamında olduğunu gösteriyor mu?
• Akreditif şartlarında sigorta priminin ödendiğine dair bir ibarenin sigorta poliçesi üzerinde yer alması isteniyorsa, bu şart yerine getirildi mi?
• Sigorta üzerindeki bilgiler diğer belgeler üzerinde yer alan bilgiler ile uyumlu mu?
• Ciro gerekiyorsa uygun bir şekilde cirolanmış mı?

Menşe Sertifikası (Certificate of Origin)
(ISBP745 – Madde L)

• Malın menşeini gösteriyor mu ve akreditif şartlarında yazılı olan menşe ile aynı mı?
• İmzalı mı?
• Faturada yer alan mal tanımı ile ilişki kuruyor mu?
• Akreditif şartlarında özel bir menşe sertifikası talep edilmiş ise (GSP Form A vb…), bu belge mi ibraz edildi?
• Akreditifte istenen resmi makam tarafından mı düzenlendi?
• Menşe Sertifikası üzerinde yer alan bilgiler diğer belgeler ile uyumlu mu?

Koli Listesi (Packing List)
ISBP 745 – M Maddesi

• Akreditif şartlarında istenen kişi ya da kuruluş tarafından mı düzenlendi?
  (Akreditif şartlarında kimin tarafından düzenlenmesi gerektiği açıkça belirtilmemiş ise bir koli listesini herhangi bir kişi veya kuruluş düzenleyebilir.)
• Akreditif şartlarında belirli paketleme şartları yer alıyorsa, Koli Listesi bu şartları gösteriyor mu?
• Akreditif şartlarında belirli paketleme şartları yer alıyorsa Koli Listesi bu şartlarla uyumlu mu?
• Koli Listesi üzerinde yer alan bilgiler diğer belgeler üzerinde yer alan bilgiler ile uyumlu mu?

Çeki Listesi (Weight List)
ISBP 745 – N Maddesi

•  Akreditif şartlarında istenen kişi ya da kuruluş tarafından mı düzenlendi?
  (Akreditif şartlarında kimin tarafından düzenlenmesi gerektiği açıkça belirtilmemiş ise bir koli listesini herhangi bir kişi veya kuruluş düzenleyebilir.)
• Akreditif şartlarında belirli ağırlık şartları yer alıyorsa, Çeki Listesi bu şartları gösteriyor mu?
• Akreditif şartlarında belirli ağırlık şartları yer alıyorsa Çeki Listesi bu şartlarla uyumlu mu?
• Çeki Listesi üzerinde yer alan bilgiler diğer belgeler üzerinde yer alan bilgiler ile uyumlu mu?

Lehtar Sert ifikası (Beneficiary’s Certificate)
ISBP 745 – P Maddesi

•  Lehtar tarafından mı düzenlendi?
• İmzalı mı? 
  (Akreditif şartlarında imzalı olması gerektiği yazılı olmasa dahi)
• Tarih var mı?
  (Tarih içerip içermemesi gerektiği sertifikanın içeriğiyle ilgilidir. Örneğin; akreditif şartlarında ‘’Carrier tarafından düzenlenmiş ve geminin yaşının 25 yaşın altında olduğunu belirten’’  bir sertifika istensin. Eğer sertifika üzerinde geminin inşa edildiği yıl yazılı ise sertifikanın tarih içermemesi rezerv konusu olamaz. Yükleme tarihi de belli olduğundan geminin yükleme sırasında 25 yaşın altında olup olmadığı anlaşılabilir. Ancak sertifika üzerinde geminin inşa edildiği yıl yazılmayıp sadece 25 yaşın altında olduğu belirtiliyorsa sertifika üzerinde tarih de olmalıdır. Tarih yoksa rezerv konusudur.)
• Sertifika üzerinde yer alan bilgiler diğer belgeler üzerinde yer alan bilgiler ile uyumlu mu?
• Sertifika üzerinde yer alan bilgiler ve beyan akreditif şartlarında istenen bilgi ve beyanı kapsıyor mu?